Çocuklarda Saldırgan Davranış

Merhaba;

Geçen ayki yazıda çocukta duygular ve duygusal rehberlikten bahsetmiştik. Bu ayki yazıda çocuklarda en sık karşılaşılan bir durum olan saldırganlıktan bahsedeceğiz, nedenlerine ve çözüm yollarına değinip yazıyı bitireceğiz.

Saldırganlık nedir bundan biraz bahsetmek istiyorum.

Saldırganlık; psikolojik veya fiziksel zarar verme amacıyla yapılan her türlü davranıştır.

Fiziksel olarak yapılanlar; vurma, ısırma, itme, tükürme, çizme vb. türdeki davranışlardır.

Psikolojik olarak yapılanlar ise ;  alay etme, bağırma, suçlama, rencide etme, vb.türdeki davranışlardır.

Saldırganlık, normal bir davranıştır. Ve genellikle engellenmenin ürünüdür.

Genelde engellenmeden kastettiğimiz şey, çocuğun her istediğinin her zaman olamayacağıdır.

En çok bu gibi durumlarda çocuklar saldırganlaşır diyebiliriz.

Burada bir parantez açıp çocukça davranışla saldırganlık arasındaki farktan bahsetmek istiyorum. Çocukça davranışlar çocuğun yaşının gerektirdiği gibi davranmasıdır. İki çocuk oyun oynarken atçılık oynayıp , birbirlerinin üstüne binmeleri gibi durumlar. Saldırganlık ise bir çocuk diğerinin oyuncağını ister, o da oyuncağını vermez ve diğeri onu itebilir, vurabilir, bağırabilir vb. durumlardır.

Şimdi biraz nedenlerden bahsedelim.

1-) Tutarsız Ebeveyn Tutumları/ Tavırları : Genelde bir ebeveynin evet dediğine diğerinin hayır dediği ya da tam tersi bir durumda ortaya çıkan çocuğu kafa karışıklığına sürükleyen bir durumdur.  Çocuk tutarsız ebeveyn tavırlarıyla büyürse doğru ve yanlış davranışı ayırt edemez o yüzden genellikle saldırgan davranışlarıyla başa çıkmayı öğrenemez.

2-) Aile İçinde Karşılaşılan Kontrolsüz Saldırganlık Davranışları : Bir ebeveynin diğerine bağırması, el kaldırması, rencide edici sözler söylemesi vb. durumlardır. Çocuk bu tarz olaylarla karşılaştıkça bunları okul ortamında veya sosyal ortamlarda sergiler. O yüzden hep söyleriz çocuk ne görürse onu yapar.

3-) Ayrılık Kaygısı : Genellikle 2 yaş civarında ortaya çıkan ayrılık kaygısı, çocuğun anneden ayrışmasından kaynaklı yaşadığı bir durumdur. Çocuk anneden ayrışırken bazı davranışlar sergiler. Bunlar ; anneye karşı gelme ve yapışma arasında gidip gelen davranışlardır. Bağımlılık ilişkisinin azaldığı çocuğun ihtiyaçlarını yavaş yavaş kendisinin karşıladığı bu dönemde çocuklar saldırganca davranışlarda bulunurlar.

4-) Çocuğun İstismar Edilmesi : Çocuklar istismar edilme, ihmal edilme, suiistimal edilme gibi durumlarda anlamını bilemediğimiz, fark edemediğimiz bir biçimde saldırganca davranışlar gösterebilirler. O yüzden nedenlere odaklanırken bu nedeni gözden kaçırmamakta fayda vardır.

5-) Gelişimsel Gecikme veya Yavaşlık : Gelişimsel gecikme genellikle çocuğun gelişim alanlarıyla ilgili olan gecikme durumudur. Bunlar psiko-motor becerilerinden gecikme olabileceği gibi dil gelişimi alanındaki gecikmeler de olabilir. Örneğin çocuğun parmak kaslarının beklediğimiz düzeyde gelişmiş olmaması ya da 4 yaşındaki bir çocuğun evet-hayır kelimesinden başka kelimeler, cümleler kuramaması gibi.

6-) Kitle İletişim Araçlarının Olumsuz Etkisi : Televizyon, tablet gibi araçlar çocukların saldırganca davranışları öğrenebileceği yerlerdir. Çocuklar bu gibi araçlara fazlasıyla maruz kaldıkça izledikleri kahramanlar gibi davranmaya çalışırlar ve onları örnek alarak gündelik hayatlarında bu davranışları sergilerler. Bizim görevimiz bu gibi araçlarla yeterince vakit geçirmeleri, gerçek ile hayali olanı ayırt etmeleri için onlara yardımcı olmaktır.

7-) Fizyolojik Bozukluklar : Çocuğun bedeninde veya beyninde herhangi bir sağlık sorununun bulunması çocuktaki saldırgan davranışları artırabilir. Bu yüzden bu maddeye de dikkat etmekte fayda vardır.

8-) Zayıf Kişiler Arası İlişkileri :  Çocuğun kendini ifade edebileceği, eğlenebildiği, rahatlayabildiği, oyun kurabileceği ve oynayabileceği bir ortam çocuk için saldırganca davranışların azalmasını sağlar. Böyle bir arkadaş çevresinden mahrum olması çocuğu saldırganca davranışlara yöneltir.

Genel olarak çocuktaki saldırgan davranışlar yukarıdaki nedenlerden kaynaklıdır.

Tabi öncesinde asıl bakmamız gereken yer , çocuğun anne-baba ve çevresiyle olan ilişkileridir.

Anne-baba ve anne-baba-çocuk arasındaki etkileşimin nasıl olduğu sorusu , çocuğa yardımcı olmada bize yol gösteren en önemli sorudur.

Bu davranışları tetikleyen şey ne olabilir ?

Saldırganca davranmadan önce ne hissediyor ?

Saldırganca davrandıktan sonra ne yapıyor ?

Öfkelenmesinin altında yatan duygu nedir ?

Ve aslında gerçekte/şu anda çocuğun ihtiyacı olan şey nedir ? gibi sorular çocuğun davranışlarını anlamada bize yardımcı olacaktır.

Çocuklarda bir davranışın nedenini bulduğumuzda o davranışı ortadan kaldırmak için en uygun yolu bulmuşuz demektir. O yüzden çözüm yolu olarak ilk başta nedenler üzerinde durabilirsek çocuğa daha fazla yardımcı oluruz.

Çocuklar saldırgan davranışlarıyla baş etmeyi ve onları uysallaştırmayı bilemezler. Bizim onlara bu konuda rehberlik etmemiz gerekir. Duygusal rehberlik o yüzden oldukça önemlidir.

Örneğin ; Çok fazla öfkelenmiş ve konuşmaya kapalı olan bir çocuğa nefes tekniği dediğimiz nefesini kontrol etme yönetimi öğretebiliriz. Nefes al-ver, Nefes al-ver..gibi bunu üç defa yaptığımız da çocuğun nefesi normale döner ve konuyla ilgili konuşabilir hale gelebilir.

Bedeninde neler olduğundan bahsedebilirsiniz örneğin ; sen öfkelendiğinde içinde bir alev topu oluştu ve bağırmaya başladın.. sence bu alev topunu nasıl söndürebiliriz gibi cümleler etkili olacaktır.

Mandala etkinlikleri çocukları rahatlamak açısından oldukça faydalıdır. Müzik eşliğinde yapılması daha çok katkı sağlar.

Yaratıcı sanat faaliyetleri çocuklar için oldukça eğlencelidir. Duvar boyamak, artık malzemelerden oyuncak yapmak ve onları boyamak gibi.

Bu konuda çocuk için rahatlatıcı faaliyetleri onun haftalık rutininde bir yerlere yedirirseniz hem çocuk için hem de sizin için faydalı olacaktır.

Son olarak her gün en az 5 defa bir çocuğa sarılmak insana en iyi gelen şeylerden biriymiş. J

Bu ayki yazımızın sonuna geldik.                          

Sevgiyle kalın.