ÇOCUK VE YAS

ÖZEL ÇERKEZKÖY NEŞ’E ERBERK ANAOKULU

2020-2021 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI

OCAK AYI PSİKOLOG YAZISI

Çocuk ve Yas

Çocuklar da büyükler gibi çeşitli türden kayıplar yaşayabilirler. Bütün bu kayıplar, çocuklarda yas tepkisinin ortaya çıkmasıyla sonuçlanabilir. İki, iki buçuk yaşındaki çocukların ölümle ilgili fikirleri çok belirsizdir.  Buna karşılık,  iki yaşından küçük bebekler ise ölümle ilgili herhangi bir kavramı anlayamazlar, anlayabilmek için çok küçüktürler.

Çocukların ölümü anlayamayacak kadar küçük olduklarını düşünmek, büyükler için genellikle daha kolaydır.  Ancak,  çocuğun ölümü anlayamamasının nedeni kapasitesinin yetersiz olmasından değil,  bununla ilgili deneyimlere sahip olamayacak kadar kısa bir yaşantısı olmasından kaynaklanmaktadır.

5 yaşından küçük çocuklar; ölümün bir son olduğunu anlamazlar. Ölen kişinin geri geleceğini ya da gittiği yerde yaşamaya devam ettiğini düşünürler.

Çocuğa ölüm haberini verecek kişi, çocuğa duygusal olarak yakın, mümkünse çekirdek aileden bir kişi olmalıdır. Kalabalık olmayan bir ortam yaratılmalı, mümkünse çocuğun oturması sağlanmalıdır.“Sana kötü bir haber vereceğim. Baban / Anneannen/ Deden hastalanmış/yaralanmış ve öğrendiğimize göre hemen ölmüş.” Burada hemen demek çok önemli. Çünkü çocuğa bu ölümün nasıl olduğunu hayal etmesini gerektirecek boşluklar bırakılmamalı.

Okul öncesi dönemde soyut düşünce gelişmemiştir. Somut düşünürler. Ölenin uyuduğunu, uzun bir yolculuğa çıktığını (Yolculuğa çıkanların dönmeyeceğini düşündürebilir.), yukarıdan bizi izlediğini söylememek gerekir. Cennete gitti, Allah onu yanına aldı (Allah kötü mü?) demek bile çocuk için oldukça kafa karıştırıcıdır.

Kesinlikle “ağlama, sakin ol, güçlü ol” gibi engelleyici cümleler kurulmamalı. İzin verirse çocuğa sarılmak iyi olabilir. Çocuklara, yetişkinlerin göstereceği duygusal tepkileri önceden bildirmek çocuğun duruma hazırlanmasını kolaylaştırır. “Çok üzüldüğümüz zaman yetişkinler de ağlar, bağırır, büyüklerin sesli ağlaması ve bağırması normal.”

Mezar ziyaretine gitme konusunda çocuğu görecekleri hakkında bilgilendirmeli ve gitmek istemesi hakkında fikri alınmalıdır. Çocuk vedalaşmak için mezarlığa gelmek isterse çocuğa izni verilmelidir. Çocuk görmek ve mezara gitmek istemezse zorlanmamalıdır. Cenaze merasimine katılması (gömülme esnasında) önerilmez.

Çocuğun sorularına ve konuşmasına izin verip, kısa ve net açıklamalar yapalım. Çocuklar bazen ölün haberini aldıktan sonra hiçbir şey olmamış gibi oyun oynamak isteyebilirler. Çocukların oyunlarını kabul edelim.

Aile üyelerinin çocuğun yanında ölen kişi hakkında konuşmaları önemlidir. Çocuğu, ortamdan uzaklaştırmak ya da onun yanında konuyu kapatmak doğru değildir. Ölen kişinin eşyaları (fotoğrafları, kıyafetleri hemen ortalıktan kaldırılmamalıdır. Kendi duygularımızı da çocukla paylaşmak, saklamamak gerekir. İçe kapanması durumunda ‘Konuşmak istemeyebilirsin. Bu çok normal. Hazır olduğunda ben buradayım.’ denebilir.

Ölümün ardından çocuk duygularıyla baş etmek için, günlük rutinine devam etmelidir. Okul, arkadaş grubuyla oynamak gibi günlük aktiviteler sayesinde yeniden güvenli bir ortam yaratılmış olur.

Detaylı bilgi için UNICEF’in Çocuklarda Yas Anne Baba El Kitabı’nı inceleyebilirsiniz.

Psk. Semiha YILMAZ