İstanbul
Dragos

ÇOCUKLARDA MİZAÇ TÜRLERİ: ZOR MİZAÇLI ÇOCUK VE EBEVEYN KABULÜ

Bu yazımızda mizaç nedir? Mizaç türleri nelerdir? Zor mizaçlı çocuk özellikleri nelerdir gibi konulara değineceğiz. Öncelikle çocuğumuzu anlayabilmemiz için mizaç, karakter ve kişiliğin tanımları nelerdir ve bunların birbirinden farkı nelerdir bundan bahsetmek istiyorum. Mizaç ve karakter kişiliği oluşturan temel unsurlardandır. Mizaç, bireyin doğuştan getirdiği, genlerden gelen, doğal bir parçasıdır. Karakter, bireyin mizaç özelliklerinin yanında eğitimle, çevreyle ve sosyal olarak öğrenilen kişiliğin bir yönüdür. Kişilik ise bireyin, davranışları, inançları, değer yargıları, mizaç özellikleri ve karakterinin tümüdür. Aşağıda dokuz ayrı mizaç türünden bahsettik. Bu özelliklerin birkaçı aynı anda bir çocukta olabilir.

Mizaç Türleri; 

Kusursuzluğu arayan: Kurallara uyan, uslu, titiz, dikkatli, nazik çocuklardır. Mükemmeliyetçi yapıları vardır. Haksızlığa tahammülleri sınırlıdır.

Hayran Olunacak Kendilik İmajı Arayan: Özgüvenli, hırslı, yenilgiyi kabullenemeyen, başarısızlığa tahammülü olmayan çocuklardır.

Duyguları Hissetmeyi Arayan: Çevresinden sürekli sevgi ve ilgi bekleyen, duygusal çocuklardır. Çabuk kırılabilirler. Sıcakkanlı ve duyarlıdırlar.

Duyguların Anlamını Arayan: Empati kurabilen, içe dönük, hassas ve kırılgan mizaçlı çocuklardır. Kendilerini ifade etmek yerine karşısındaki kişinin anlamasını bekler.

Bilginin Anlamına Ulaşmayı Arayan: Fiziksel temastan hoşlanmayan, mesafeli, analitik düşünme becerisine sahip çocuklardır. Kalabalıktan ziyade kendi başına olmayı tercih ederler. 

Entellektüel Dinginlik Arayan: Temkinli, sakin ve kurallara uymaya özen gösteren çocuklardır. Karar almada ve vermede zorlanabilirler. 

Keşfetmenin Hazzını Arayan: Maceracı, keyifli, dışa dönük çocuklardır. Hayal dünyaları çok geniştir. Pratik çözümler üretebilirler. Dikkat sorunları yaşayabilen çocuklardır.

Mutlak Güç Arayan: Lider vasıfları ön planda olan cesur çocuklardır. Yönetmekten, yönlendirmekten keyif alırlar. Kolay öfkelenebilirler.

Duygusal-Hareketsel Konfor Arayan: Sakin, dingin, aceleci olmayan, arabulucu özellikleri olan çocuklardır. Huzurlu ve sakin bir yaşamdan hoşlanırlar. Barışçıl yapıları vardır. 

Bebekler dünyaya kendilerine özel mizaç özelliklerine sahip olarak gelirler. Genellikle anne babalar bebeklerini büyütürken bebeklerinin doğasının ne olduğu konusunda çok fikir sahibi değildirler. Çocuklarını doğru yetiştirdiklerinde hiç bir sorunla karşılaşmayacaklarını hayal ederler. Zihinlerinde oluşturdukları çocuk, kendi çocuklarının doğru algılanmasında belki de en büyük engeldir. Zihinlerinde oluşturdukları çocuktan ziyade gerçeklikle karşı karşıya geldiklerinde çocuklarının yapabildikleri veya yapamadıkları bir çok şeyin tamamiyle kendi hatalarından kaynaklı olduğunu düşünebilirler.

Çocuğunuzda fiziksel ya da mental olarak her hangi bir bulgu söz konusu değilse, çocuğunuz zor mizaçlı bir çocuk olabilir. Zor mizaçlı çocuk; doğduğu günden itibaren sürekli ağlayan, huzursuz olan, yeniliklere kolayca adapte olamayan, sürekli inatlaşan, yemek ve uyku gibi konularda zorlayıcı olan, sürekli ilgi talep eden, dikkat ve adaptasyon sorunu yaşayan çocuktur. Bu çocuklar hareketli ve dürtüsel çocuklardır. Anne-babanın koyduğu sınırlardan hoşlanmaz ve aşırı tepki verebilirler. İstedikleri şeyler konusunda inatçı ve ısrarcıdırlar. Anne- babayı çok yorsa da bu çocuklar gayet normal çocuklardır. Böyle bir çocuğa sahipseniz öncelikle onu etiketleyen “yaramaz, afacan, huysuz, söz dinlemez gibi” sözcükleri bırakmanız gerekmektedir. Mizacı gereği bu şekilde davrandığını unutmamak gereklidir. Çocuğunuz henüz, kendi içindeki anlam ifade etmeyen dürtüsel davranışlarını kontrol etmeyi öğrenmemiştir. Yenilerde yapılan araştırmalara göre zor mizaçlı çocukların diğer çocuklara göre daha hassas olduğu yönündedir. Dolayısıyla ailedeki ve sosyal çevredeki olumlu-olumsuz etkilere daha duyarlı olmaktadırlar. Bu çocuklara sahip anne-babalar  çocuklarına kendisini, duygularını sözcüklerle nasıl ifade edeceğini öğretmelidir. Bu çocuklar kendilerinden beklenileni duymaya sürekli ihtiyaç duyarlar. İhtimalleri değerlendirerek gün içerisinde neler yapılacağını, ondan nasıl davranması gerektiğini beklediğinizi açıklamanız gerekebilir. Örneğin gün içerisinde markete gidilecekse, kendisinden beklenilen davranışları, orada ne kadar süre kalınacağı, neler yapılacağı gibi konuşmaların önceden yapılması gerekmektedir. Bu konuşmalar yapılırken olumsuz davranışı ifade etmemeye ve olumsuza odaklamamaya özen gösterilmesi gerekmektedir. Ceza, tehdit, aşağılama, bağırma, beden diliyle tepki gösterme gibi olumsuz durumlardan kaçınılması gerekmektedir. Özellikle çocuklar sözcüklerden ziyade yetişkinleri modelleyerek öğrenirler. Her şeyden önemli olan ağzımızdan çıkan ile davranışlarımızın tutarlı olmasıdır. Aksi halde sözcüklerimiz hiç bir anlam ifade etmemektedir. 

 

Psikolojik Danışman

Uzman Aile Danışmanı 

Betül YAZICI