DUYGUSAL ZEKA NEDİR?

DUYGUSAL ZEKA NEDİR ?

Duygusal zeka, kişinin kendi duygularını anlaması, başkalarının duygularına empati beslemesi ve duygularını yaşamı zenginleştirecek biçimde düzenleyebilme yetisidir.”
Saloyev, Gardner'in kişisel zeka yetenekleri kavramını da kendi temel duygusal zeka tanımının  içine katarak, duygusal zekayı oluşturan yetenekleri 5 ana başlıkta toplamış :

a) ÖZBİLİNÇ
b) DUYGULARI İDARE EDEBİLMEK
c) KENDİNİ HAREKETE GEÇİRMEK
d) BAŞKALARININ DUYGULARINI ANLAMAK (EMPATİ
e) İLİŞKİLERİ YÜRÜTEBİLMEK

İlk defa 1990 yılında Psikolog Peter Salovey ve Psikolog John Mayer tarafından kullanılmış, daha sonra Psikolog Daniel Goleman geliştirmiştir.

Duygusal zeka gelişiminde başarısızlık problemlere yol açar. Duygusal zeka, iletişim yeteneği ve duygularla ilgilenme yeteneğini kapsar.

Duygusal zeka, çocuğa avantajlar sağlar. Duygusal zeka, gerçekten de bir çocuğa yüksek bir IQ’ dan daha fazla avantajlar getirir. Duygusal zeka ve IQ arasındaki farkı şu şekilde tanımlayabiliriz:

“Yüksek IQ’lu olmak ne kadar hızlı bulmaca çözebildiğiniz ve ne kadar fazla kelime bildiğinizle alakalıdır. Duygusal zeka ise duygularla ve başkalarının duygularını anlayabilme ile alakalıdır."

Örnek olarak, yüksek bir IQ, oğlunuzu ya da kızınızı iyi bir okula girmesini sağlayabilir ve hatta onların en yüksek derece ile mezun olmalarına yardımcı olabilir, fakat çocuklarınızın okulda ve okul sonrası ne kadar mutlu olacağını duygusal zeka belirler. Onların iş arkadaşlarıyla ne kadar iyi geçinebileceği ve işlerini ne kadar seveceklerini belirleyen IQ değil, duygusal zekadır.

Sevindirici olan, duygusal zeka doğuştan değildir ve çocukların içinde geliştirilebilir:

Duygusal zeka bir çok şekilde geliştirilebilir. Örnek olarak dikkatlice dizayn edilmiş oyun ve oyuncaklar buna yardımcı olabilirler.

"Oyun” çok uzun zamandır çocukluğun en önemli faaliyeti olarak görülmüştür ve tek eğitimsel tecrübe olarak kabul edilmiştir. İyi seçilmiş oyun, duygusal zeka eğitimi açısından da çocuğun gelişiminde önemli rol oynar.

Duygular, korkutucu ve aşırı olabilir, dolayısıyla daha küçük yaşlardaki çocuklar için oyunlar ve oyuncaklar seçilirken çok dikkatli olunmalıdır. Özellikle düzensiz oyunlar için daha özenli olunmalıdır. Oyun ve oyuncaklar güvenlik ve dayanıklılık esaslarına göre kontrol edilmesi gerektiği gibi, çocukta yaratabilecek potansiyel korkuya karşı da gözlenmelidir. Hatta günlük hayatta çok popüler olan oyuncak bebekler bile duygusal konularla alakalı olarak çok korkutucu olabilirler.

Duygusal zeka eğitimi için seçilen oyuncaklar aşağıdaki kriterlere uymalıdırlar. Çocukların şunları öğrenmesine yardımcı olmalıdırlar:

1. Duygularını belirlemesine,
2. Duygularını düzgün bir biçimde ifade etmesine,
3. Diğer insanların kendi duyguları hakkında neler söylemeye çalıştıklarını duymasına ve anlamasına

Bu üç yetenek çocuklarda duygusal zeka gelişiminin temelini oluşturur.

Duygusal Zekayı geliştirecek oyunlar: 
1. Yapısal Düzenli Oyun: Yapısal düzenli oyun, önceden organize edilmiş ve sonuçları belirli olan oyundur. Bu tip oyunda, her ne kadar gizli olarak ifade edilse de, belirli performans beklentileri ve kurallar vardır. Tahta ya da düzlem üzerinde oynanan ve kaybeden, kazananın olduğu oyunlar bu tip oyunlardır. 
2. Hikayeli oyunlar, düzenli oyun tipindedirler.  Bu oyunlarda kazanan ya da kaybeden yoktur; ama çocuğa oyunun nasıl oynanması gerektiği ve sonuçlarının nasıl olması gerektiği konusunda öğretici bilgiler verir. Düzenli oyun diğer oyunlarda bulunmayan öğretici fırsatları olması açısından çok değerlidir.
3. Yapısal düzenli olamayan oyunlar: Düzensiz oyunda kurallar olsa da bunlar gayet esnek ve sürekli yeniden tanımlanabilir kurallardır. 
4. Duygusal Zeka Oyunları: Bu oyunda çocuk her hangi bir yüz seçer ve o rolü oynar. Çocuk duygusal tecrübesine göre yönlendirilir. Eğer yönlendirilmemişse oyunda keşif yapmak ve duygularını istediği gibi herhangi bir konu üzerine ifade etmekte serbesttir. Bu oyunda çocuklar duygularıyla deney yapabilir ve bu duygularını davranışsal olarak ifade edebilirler.

Duygusal Zekayı geliştirecek  oyunlar, daha küçük yaşlarda oluşabilecek problemleri önlemek ve çocuklarda duygusal zekayı geliştirmek için yaratılmıştır. Bunlardan hikayeli oyunlar, çocuklara duygu ille alakalı yeni kelimeler öğretir ve hislerini düzgün bir şekilde ifade edebilmelerini öğretir.

Duygusal Zekayı Belirleyen Ebeveynlik Tarzları

·         Duyguları Yok Sayan Aileler: Çocuklarının negatif duygularını görmezden gelirler, ciddiye almazlar ve önemsizleştirirler.

·         Duyguları Reddeden Aileler: çocuklarının negatif duygu ifade ettiklerinde onları eleştirirler, azarlarlar ve cezalandırırlar.

·         Aşırı Hoşgörülü Aileler: çocuklarının duygularını kabul ederler, çocuklarıyla empati kurarlar. Fakat onların davranışlarını yönlendirme ve sınır koyma konusunda yetersiz kalırlar.

 

·         Duygu Koçluğu Yapan Aileler: Çocuklarının duygularıyla yakından ilgilenen ebeveynlere “Duygu Koçları’” diyoruz. Söz konusu ebeveynler çocuklarına hayatın iniş ve çıkışlarıyla başa çıkma stratejileri öğretirler, çocuklarının öfke, korku ya da üzüntülerini ifade etmelerine karşı çıkmazlar ve çocuklarının olumsuz duygularını görmezden gelmezler. Negatif duyguları ifade etmeyi hayatın bir parçası olarak görürler; duygusal anları kendi avantajlarına çevirip çocuklarına önemli hayat dersleri vermek ve onlarla yakınlaşmak için kullanırlar.

 

 

Duygusal Zekanın Yüksek Olması Neyi Sağlar?

·         Duygusal zekası yüksek çocuklar fiziksel olarak daha sağlıklı olurlar

·         Duygusal zeka yükseldikçe akademik başarı artar

 

·         Duygusal zekası yüksek çocuklar arkadaşlarıyla daha iyi anlaşırlar, davranış problemleri azalır ve şiddete daha az eğilimli olurlar

·         Duygusal zekanın yüksek olması, çocukların psikolojik açıdan daha sağlıklı olmasını sağlar

·         Duygusal zekası yüksek çocuklar, aile içi kavgalardan ya da boşanmanın yıkıcı etkilerinden korunurlar

·         Duygusal zekası yüksek çocuklar, ebeveynleri ile daha yakın ilişkiler kurar; ebeveynlerine daha saygılı ve samimi davranırlar

·         Duygusal zekası yüksek çocuklar problem çözmede daha başarılı, stres yaratan yaşam olayları karşısında daha dayanıklıdır

·         Duygusal zekası yüksek çocuklar riskli davranış ve alışkanlıklardan uzak dururlar

·         Duygusal zekası yüksek çocukların ailelerine ve onların değerlerine gösterdikleri uyum çok yüksek, disipline ilişkin sorunlar yaşama olasılıkları çok düşüktür

·         Duygusal zekası yüksek çocuklar daha mutlu olan, olumlu duyguları yoğun deneyimleyen çocuklardır

 

Unutmayın; öğretmenler, aile büyükleri ve etraftaki diğer yetişkinler çocuğunuza duygu koçluğu yapma görevini üstlenebilirler, ancak bu işteki asıl sorumluluk anne babalarındır. Günün sonunda, çocuğunuzla ilgili sorumlulukları alan ve kuralları koyan siz olacaksınız. Ve çocuğunuzun tüm yaşamı boyunca siz, öğrettiklerinizle, aktardıklarınızla onun yanında olacaksınız.                                      

                                                                                                                 Sevgiler

                                                                                                                Psk.Meltem Gedik