İLK YARDIM

EV KAZALARI VE İLKYARDIM

Çocuğumuzu büyütürken küçük kazalarla karşılaşmamız kaçınılmazdır. Tüm anne babalar kazalarla hızlı, etkili ve sakin bir şekilde baş edebilmek için temel ilkyardım tekniklerini bilmelidir. Yaşamı tehlikeye düşüren herhangi bir durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, kazazedeye ortamdaki malzemelerden yararlanarak yapılan ilaçsız uygulamalara İlkyardım denir.

Evimizde her zaman bir acil ilkyardım çantası bulundurmalıyız. Bu çantanın içinde sargı bezi, elastik bandaj, gazlı bez, pamuk, flaster, termometre, makas, antiseptik solüsyon ve ateş düşürücü ilaç bulundurulmalıdır. Son kullanma tarihi geçmiş, yarım bırakılmış, prospektüsü kaybolmuş ilaçları ilkyardım çantasında bulundurmayınız.

İlkyardımın öncelikli amaçları,

• Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak,
• Yasamsal fonksiyonlarin sürdürülmesini sağlamak,
• Hasta/yaralının durumunun. kötüleşmesini önlemek,
• Iyileşmeyi kolaylaştırmaktır.

İlkyardımın temel uygulamaları;
Ilkyardim temel uygulamalari Koruma, Bildirme, Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir.
Koruma:Kaza sonuçlarinin agirlasmasini önlemek için olay yerinin degerlendirilmesini kapsar. En önemli islem olay yerinde olusabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre olusturmaktir.
Bildirme:Olay / kaza mümkün oldugu kadar hızlı bir sekilde telefon veya diger kisiler aracılığı ile gerekli yardım kuruluslarına bildirilmelidir. Türkiye’de ilkyardim gerektiren her durumda telefon iletisimleri, 112 acil telefon numarası üzerinden gerçeklestirilir.
Kurtarma (Müdahale):Olay yerinde hasta / yaralılara müdahale hızlı ancak sakin bir sekildeyapilmalidir.

112’nin aranması sırasında;
• Sakin olunmali yada sakin olan bir kisinin araması saglanmalıdır.
• 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir sekilde cevap verilmelidir;
• Kesin yer ve adres bilgileri verilirken, olayın olduğu yere yakın bir caddenin yada çok bilinen bir yerin adı verilmelidir,
• Kimin, hangi numaradan aradığı bildirilmelidir,
• Hasta/yaralı(lar)ın adı ve olayın tanımı yapılmalıdır,
• Hasta/yaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir,
• Eğer herhangi bir ilkyardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği belirtilmelidir,

 

Ilkyardimcinin müdahale ile ilgili yapmasi gerekenler
• Hasta / yaralilarin durumunu degerlendirmek (ABC) ve öncelikli müdahale edilecekleri belirlemek
• Hasta/yaralinin korku ve endiselerini gidermek
• Hasta/yaraliya müdahalede yardimci olacak kisileri organize etmek
• Hasta/yaralinin durumunun agirlasmasini önlemek için kendi kisisel olanaklari ile gerekli müdahalelerde bulunmak
• Kiriklara yerinde müdahale etmek
• Hasta/yaraliyi sicak tutmak
• Hasta/yaralinin yarasini görmesine izin vermemek
• Hasta/yaraliyi hareket ettirmeden müdahale yapmak
•Hasta/yaralinin en uygun yöntemlerle en yakin saglik kurulusuna sevkini saglamak (112) (Ancak, agir hasta/yarali bir kisi hayati tehlikede olmadigi sürece asla yerinden kipirdatilmamalidir.)

Hayat kurtarma zinciri4 halkadan olusur.Son iki halka ileri yasam destegine aittir ve ilkyardimcinin görevi degildir.
1.Halka – Saglik kurulusuna haber verme
2.Halka – Olay yerinde yapilan Temel Yasam Destegi
3.Halka – Ambulans ekiplerince yapilan müdahaleler
4.Halka – Hastane acil servisleridir

Ilkyardimin ABC si
Bilinç kontrol edilmeli, bilinç kapali ise asagidakiler hizla degerlendirilmelidir:
A Hava yolu açikliginin degerlendirilmesi
B Solunumun degerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
C Dolasimin destegi (Kalp Masaji) hemen bir ambulans çağırın ve bu arada nefesini kontrol etmeye devam edin.

Çocuğunuz bir kaza geçirdiğinde önceliklerinizi iyi belirlemelisiniz. Yakınınızda bulunan bir yetişkinden yardım istedikten sonra çocuğunuzun omuzlarından hafifçe sarsın ve adını seslenin. Çenesini kaldırıp başını hafifçe arkaya eğerek havayolunu açın. Tıkanıklık varsa temizleyin. Çocuğunuzun ağzına eğilerek nefesini dinleyin. İki parmağınız ile çocuğunuzun burnunu kapatın, derin bir nefes alın ve çocuğun ağzının içine üfleyerek göğsünün şiştiğini gözlemleyin. Daha sonra kulağınızı çocuğun ağzına dayayarak havanın geri geldiğini duyun. Çocuk nefes almaya başladıktan sonra iyileşme pozisyonu uygulayıp nefesini takip etmeye devam edin.

En güvenli yer sayılan evlerde bile aslında çeşitli kaza riskleri yaşanıyor.Bu risklerden en çok etkilenenler 0-6 yaş arası çocuklar. Bu ev kazalarının %58’i yanında bir büyüğü olmasına ragmen gerçekleşiyor. Bu durumda ev kazalarından korunmak kadar, kazadan sonrayapılacakların ve ilkyardım uygulamalarının da bilinmesi önem taşıyor.

1-Düşme ve çarpmalar: Düşme kazalarının nedeni çocuğun yaşına göre değişkenlik gösterir.1 yaşın altındaki bebekler  daha çok puset, mama sandalyesi ya da yataktan düşerken 1-4 yaş arası çocuklar daha çok pencere, merdiven ya da oyuncaklarından düşerler.Bu nedenle pencerelere koruyucu parmaklık ya da 10 cm.’den daha fazla açılmasına izin vermeyen kilit sistemleri takılmalıdır.Ayrıca balkon parmaklıkları da 10 cm’den daha fazla aralıklı olmamalıdır. Mama sandalyesi ve pusetlerde mutlaka emniyet kemeri kullanılmalıdır. Sandalye ve tabure gibi mobilyalar pencerelerden uzak tutulmalıdır.Bebek yatakları koruyuculu (parmaklıklı) olmalıdır. Evdeki sert duvar köşeleri ve mobilya köşeleri yumuşak malzemeyle kaplanmalıdır..Takılıp düşmeye sebep olabilecek küçük, kaygan paspas ve halılar kaldırılmalıdır.

 

İlkyardım:Düşme ve çarpmalarda karşılaşabileceğimiz sağlık sorunları çıkık, kırık ve burkulmalardır.Burkulmalarda darbeye maruz kalan bölgede ağrı,şişlik, morluk ve hareket kısıtlılığı vardır. Çocuğu hareket ettirmeden bölgeye soğuk uygulama yapılmalıdır.Eğer kaza bölgesi ayak bileği ise birkaç yastıkla ayak yukarı kaldırılmalıdır. Masaj yapılmamalı ve her ihtimale karşı hastaneye götürülmelidir.Çıkık olayında,eklem yerinden ayrıldığı için burkulmadaki belirtilere ek olarak şekil bozukluğu da gözlenir. Çıkık eklemi  bulunduğu pozisyonda sabitlemeli, mümkünse darbeye maruz kalan bölgeyi kalp seviyesinden yükseğe kaldırmalı, asla masaj yapmamalı ve eklemi yerine oturtmaya çalışmamalıyız.Kırıklar ise daha komplike olaylardır. Açık-kapalı-parçalı kırıklar oluşabilir.Küçük çocuklarda oluşan kırıklara ise yaş ağaç kırığı denir.Bu kırıklar daha çabuk iyileşir. Şiddetli ağrı, kırık  bölgesinide hareketsizlik, şekil bozukluğu, şişlik ve morarma gözlemlenir. Kırıkta ilk ilke kırık bölgesini hareket ettirmeden sabitlemektir.

 

2-Zehirlenmeler: Zehirler, vücuda solunum, sindirim, deri ya da kan yoluyla girebilirler. Yüksek ateşten ani şok ve ölüme kadar gidebilen süreçtir. 18 aydan once çocuklar kötü tadı da ayırt edemezler.18 aydan sonra çocuklar tırmanmayı, dolap kapaklarını açmayı öğrendiklerinden zehirlenme riskleri artar.Zehirlenmeleri önlemek için son kullanma tarihi geçmiş gıdaları kullanmamalı,doktora danışmadan ilaç kullanmamalı, ilaçlar çocukların göremeyeceği yerlerde saklanmalı ya da kapaklarını açamayacakları kutulara ve şişelere konmalıdır.Temizlik malzemeleri ve kimyasalları kilitli dolaplarda yada ulaşılamayacak yerlerde saklamalıyız.Bu maddeleri asla süt ve meşrubat kutularına koymamalıyız. Hayvan yem kaplarından çocukları uzak tutmalıyız

.İlkyardım.: Bulantı, kusma,terleme, ishal solunum zorluğu ve gözbebeklerinde aşırı büyüme yada küçülme ile anlaşılır. Solunumu devam eden hastayı öncelikle açık havaya çıkartın ve hemen hastaneye ulaştırın. Çamaşır suyu, amanyok gibi sıvıları içenlerin ağzında da yanıklar vardır ve nefesi kokar.Asla kusturmayın ve hiçbirşey içirmeyin.Ağızdan ilaç ya da fare zehiri gibi kimyasal içen hastalar kusturulur ve bol su içirilir.Her durumda hasta acilen sağlık kuruluşuna götürülmeli ve bulunabilirse zehir şişesi de götürülmeli ve sağlık personeline ilacın adı ve miktarıyla ilgili bilgi verilmelidir.Zehir Danışma Merkezinin telefonu 114’tür.

3-Yanma ve haşlanmalar:Yanıklar genellikle sıcak su ya da buhara maruz kalmak yoluyla meydana gelebileceği gibi, asit/alkali gibi kimyasal maddelerle temas  ve radyasyon sonucu da oluşabilirler. Çocuk büyüdükçe, el/göz koordinasyonu gelişir ve kaynayan tencereyi ya da su ısıtıcılarını yerinden kaldırabilir.Yanma ve haşlanmaları önlemek için çocukları soba yanında, banyoda ve mutfakta yalnız bırakmayınız.Çocukların ulaşabilecekleri mesafelerde ütü, çaydanlık, tencere bırakmayınız.Evde sigara içmeyiniz ve kibrit/çakmak gibi malzemelerinizi ortada bırakmayınız.Bebeğinizin mamasını mikrodalgada ısıtmayıınız ya da ısıttıktan sonra kontrol ediniz.Mutfakta çocuğunuzun erişip çekebileceği mesafede ip ya da kablo bulundurmayınız.Su ısıtıcısındaki suyu kullandıktan sonra boş tutun.Her zaman ön taraftaki değil arka taraftaki ocakları kullanın.Tava ve tencere kulplarını her zaman içe dönük tutun. Çocuğunuzun banyosunu hazırlarken once soğuk suyu doldurun sonra sıcak su ekleyin. Banyolarda haşlanmaları önlemenin en iyyolu su termostatını 50 dereceden daha yükseğe çıkarmamaktır..Bu sıcaklıkta haşlanma ancak 30 saniyede gerçekleşir.

 

İlkyardım:Yanıklarda ilkyardım olarak yanan bölgeyi soğuk suyun altına tutmak ya da soğuk su bulunan bir kaba batırmak gerekir. Daha sonra ıslak temiz bir bez yanık bölgesine konur ve üzerine içi buz dolu bir poşet konur.Soğuk uygulama en az yarım saat uygulanmalıdır.Yanık bölgeye hiçbir zaman diş macunu,yogurt, salça gibi maddeler sürülmemelidir.Su toplaması oluşmuşsa asla patlatılmamalıdır.Yanık bölgede şişme  oluşacağından  saat, yüzük gibi şeyler hemen çıkarılmalıdır. Kaynar suyla haşlanmalarda ise ıslak giysiler hemen çıkarılmalıdır.

4-Boğulmalar: Katı cisimlerin soluk borusunu tıkaması ya da suda boğulma sonucu gerçekleşebiliyor. Eğer kısmi tıkanma varsa çocuk öksürebilir,nefes alabilir ve konuşabilir.Tam tıkanmada çocuk nefes alamaz ve morarır.Çocukların evde boğulmalarını önlemek için boğaza kaçabilecek küçük cisimleri (toplu iğne,boncuk.tespih,mısır,leblebi,üzüm v.b.) ortada bırakmayınız.Küvette, kovada, legende su bırakmayınız.Bebeklerin 2 parmak suda ve süs havuzunda bile boğulabileceğini unutmayınız.

 

İlkyardım: Çocukların buruna soktukları yabancı cisimleri çıkarmak için cımbız gibi aletler kullanmayınız. Hem cismi derine itebilir hem de burun dokusuna zarar verebiliriz. Çocuğa ağzından nefes almasını söyleyip hastaneye götürmeliyiz.

5-Elektrik Çarpması: Acil yardım çağrılarının %6’sı elektrik çarpması sonucu olmaktadır. Elektrik çarpmalarında korunmak için evde açık priz bırakmamalı, elektrikli aletleri prize takılı bırakmamalıyız.Çocuklara elektriğin tehlikelerini anlatmalı ama yine de çocuğun buralara parmağini veya metal parçaları sokmasını önlemek için plastik kapaklar ya da tıkaçlar kullanmalıyız.

İlkyardım.Elektrik akımı vücuttan geçtiğinde kalbi durdurabilir.Kalp durmamışsa cilt üzerinde küçük görünse bile derin yanıklar oluşur.Elektrik çarpmasında hasta yere düşmüşse kırık, çıkık ve başka yaralanmalar olacağı unutulmamalıdır. Akıma kapılan kişiyle, akım kesilene kadar temas kurulmamalıdır.Bunun için en iyisi ana sigortayı kapatmaktır. Kuru ellerle yüzük,saat gibi takıları çıkarıp kağıt ya da tahta malzemeyle kabloyu kazazededen uzaklaştırmalıyız.En kısa zamanda kazazedeyi hastaneye ulaştırmalıyız.

6-Kesikler ve kanama:Çocukların sık yaşadığı yaralanmalardır. Kesikler bıçak,makas gibikesiciler,cam ve bardak kırılmalarına ya da keskin kenarlı eşya ve oyuncaklara bağlı olarak oluşabiliyor. Çocuklarımızı kesiklerden korumak için bıçak, makas gibi gibi kesici cisimleri ortada  bırakmamalı, kapalı kutulara konulmalı, cam eşyalar çocuğun oyun alanından kaldırılmalı ve keskin uçlu ya da kırık oyuncaklar çocuğa verilmemelidir.

İlkyardım:Kanaması olan çocuğu rahat bir pozisyonda oturtmalı ya da sırt üstü yere yatırmalıyız.Kanamalı bölgeyi kalp seviyesinden yukarda tutmalıyız.Kanayan bölgeye tampon koyup bastırmalı ya da bandaj yapmalıyız.Kirli yaralarda su ve sabun yardımıyla yara temizlenmelidir.Buz uygulamak damarların büzülmesini sağlayacağından yardımı olacaktır.Atardamar kanamalarının fışkırır tarzda olduğunu unutulmamalı ve bu durumlarda acilen hastaneye ulaşmalıyız.