HAYAL GÜCÜ MÜ YALAN MI?

HAYAL GÜCÜ MÜ YALAN MI?

Anne-babaları kaygılandıran durumlardan bir tanesi çocuğun yalan söyleme davranışıdır. 0-6 yaş aralığındaki çocuklar; gerçeği-hayali, doğruyu-yanlışı ayırt etmekte zorlanabilir. Çocukların öykü oluşturması, yalan söyleme ile karıştırılmamalıdır. Okul öncesi dönemde bulunan bir çocuğun öykü oluşturması oldukça normaldir. Babasının bir dev ile savaşması ve kazananın babası olduğunu anlatması bir yalan değil, öykü oluşturmaktır.

Wilson, Smith ve Ross (2003), 3-6 yaş arasındaki çocukların kandırma sıklığını gözlemlemiş ve bu gözlemler sonucunda en çocuk söylenen yalanların kardeşini suçlama ve sorumluluktan kaçma olduğu bulgusuna ulaşmıştır. Newton, Reddy ve Bull (2000), 3-4 yaşa sahip 24 annenin çocuklarının söyledikleri yalanları not alması istemiş ve bulgular sonucunda, 3 yaşındaki çocukların e’inin ve 4 yaşındaki çocukların ?’ünün en az bir kez yalan söylediği bulgusuna rastlanmıştır. Okul öncesi dönemde çocuğun hayal gücünün gelişmesi, somut dönemden soyut döneme geçiş yapmasıyla beraber bu bulgulara ulaşılması oldukça olağandır.

Çocukların ahlâk gelişimlerinin okul öncesi dönemde tamamlanmadığını düşündüğümüzde gerçek ile yalan arasındaki farkı ayırt edebildiğinde bu davranış azalacaktır. Bu noktada ebeveynlerin de çocuklarına rol model olması, çocuklarına sorgulayıcı ve suçlayıcı bir yaklaşımda bulunmamaları oldukça önemlidir.

İlerleyen yıllarda bu davranışın devam etmesi durumunda çocuk gözlemlenmelidir. Çocuğu yalan söylemeye iten davranışın ne olduğuna dair bulgulara ulaşılmalıdır.Bu davranışın devam etmesinin nedenleri baskıcı/otoriter anne-baba tutumları, ailenin katı kurallar koyması, çocuğun başkalarıyla kıyaslanması ve eleştirilmesi, anne- babanın çocuğa yönelik mükemmeliyetçiliği tutumu, çocukla kurulan sağlıksız iletişim olabilir.

KAYNAKÇA

Wilson, A. E., Smith, M. D., &Ross, H. S. (2003). The nature and effects of young children’s lies. Social Development, 12(1), 21–40.

Newton, P., Reddy, V., &Bull, R. (2000). Children's everyday deception and performance on false‐belief tasks. British Journal of Developmental Psychology, 18(2), 297-317