Çocuğun bir oyunda kaybettiğinde öfkelenmesi, beklemekte zorlanması ya da üzülünce ağlaması... Bunların hepsi duygusal gelişimin doğal parçalarıdır. Ancak önemli olan, çocuğun bu duyguları tanıması, ifade etmesi ve yönetebilmesidir. İşte bu beceriye duygu regülasyonu denir.
Bir çocuğun duygularını düzenleyebilmesi, sandığımızdan çok daha büyük bir beceridir. Bu yalnızca “sakin kalmak” değil, aynı zamanda kendini tanımayı, sınırlarını bilmeyi ve başkalarıyla sağlıklı ilişkiler kurabilmeyi de içerir.
Duygu Regülasyonu Neden Önemlidir?
Okul öncesi dönem, duygusal gelişimin en yoğun yaşandığı dönemdir. Bu yıllarda çocuk birçok yeni duyguyla ilk kez tanışır: hayal kırıklığı, kıskançlık, utanma, gurur, korku gibi… Bu duyguların sağlıklı bir şekilde düzenlenmesi;
Akran ilişkilerinde uyum,
Öğrenme sürecinde dikkat ve sabır,
Öz güven ve empati gelişimi açısından büyük önem taşır.
Araştırmalar, erken çocukluk döneminde duygu regülasyon becerisi güçlü olan çocukların, ilerleyen yaşlarda daha az davranış problemi yaşadıklarını ve akademik ortamlarda daha başarılı olduklarını göstermektedir.
Duygularını düzenlemekte zorlanan çocuklar, aslında zorlayıcı değil; zorlanan çocuklardır. Bu süreçte en çok, duygularını anlamasına yardımcı olacak sabırlı, güven veren ve duygularını kabul eden yetişkinlere ihtiyaç duyarlar.
Ebeveynler Duygu Regülasyonunu Nasıl Destekleyebilir?
1. Duygulara İsim Verin
Çocuğunuzun yaşadığı duyguyu kelimelere dökmeniz, onun duygusunu fark etmesine yardımcı olur:
“Öfkeli hissediyorsun çünkü oyuncağın kırıldı.” “Biraz utanmış gibi hissediyorsun, bu çok normal.”
Bu tür ifadeler, çocuğun duygusunu fark etmesine, tanımlamasına ve kendini ifade etmeyi öğrenmesine yardımcı olur.
2. Model Olun
Çocuklar, duyguların nasıl yönetileceğini en çok sizi gözlemleyerek öğrenir.
“Şu an biraz öfkeli hissediyorum, derin bir nefes alıp sakinleşeceğim.” gibi bir cümle, çocuğa öfkenin doğal ama yönetilebilir bir duygu olduğunu gösterir.
3. Hikâyelerden Faydalanın
Duyguları konu alan hikaye kitapları, çocukların empati ve farkındalık becerilerini güçlendirir. Hikâye sonrası “Sence kahraman ne hissetmişti?” gibi sorularla duygular üzerine konuşabilirsiniz.
4. Küçük Başarıları Takdir Edin
Çocuğun duygusunu yönetmeyi başardığı anları mutlaka fark edin: “Az önce sıra beklerken sabırlı davrandın, bu çok olgun bir davranıştı.”
Bu tür geri bildirimler, çocuğun duygularını düzenleme çabasını güçlendirir.
5. Rutinleri Koruyun
Çocuklar için öngörülebilir bir düzen, duygusal güvenin temelidir. Günlük akışın çok sık değişmemesi, çocukta kontrol duygusunu destekler ve duygusal tepkileri daha dengeli hale getirir.
Duygu regülasyonu, çocukların doğuştan sahip oldukları bir beceri değil, zamanla ve destekle gelişen bir süreçtir. Ebeveynlerin sabırlı, anlayışlı ve yargılamadan eşlik eden tutumu, bu sürecin en güçlü rehberidir. Çocuğun duygularını bastırmak değil, onları tanımasına, kabul etmesine ve sağlıklı biçimde ifade etmesine yardımcı olmak; güçlü bir duygusal zemin inşa etmenin en güzel yoludur.
Psikolojik Danışman Ayşe Keskin Akyıldız
